علت و درمان حساسیت دندانی

حساسیت دندانی و تحریک شدن دندان‌ها توسط غذاها و نوشیدنی‌های داغ یا سرد، مشکل کاملاً شایعی است، اما اگر همراه با درد دندان علائم دیگری از قبیل لقی دندان، ورم لثه‌ها (که یکی از بیماری‌های لثه است) یا دندان درد در زمان جویدن غذا را نیز احساس می‌کنید، احتمالاً به حساسیت شدید دندان دچار شده‌اید ، یکی از بیماری‌های دهان و دندان علت حساسیت دندانی می باشد . دندانپزشک شما این بیماری را شناسایی می‌کند و آن را به روش مناسب درمان می‌کند. اما بهتر است خود شما هم بدانید چه کار کرده‌‌اید که این بیماری یا مشکل برایتان اتفاق افتاده است.

حساسیت دندانی چیست؟

تاج یا همان قسمتی از آناتومی دندان که در بالای خط لثه قرار می‌گیرد، توسط یک لایه محافظ سخت به نام مینا پوشیده شده است. در حالی که ریشه دندان که در زیر خط لثه قرار دارد، توسط ماده‌ای به نام سیمان دندانی (سمنتوم) محافظت می‌شود. در زیر مینا و سیمان دندانی، بافت عاج دندان قرار دارد که تراکم و سختی آن از مینا و سیمان دندانی کمتر است. عاج دندان حاوی منافذ میکروسکوپی ریزی به نام توبول‌های عاج است که وقتی مینا یا سیمان دندانی ساییده می‌شوند یا آسیب می‌بینند، پوشش محافظ روی عاج دندان از بین می‌رود و این منافذ نمایان می‌شوند. بررسی دلایل تحلیل لثه دندان باعث می‌شود از نفوذ مایعات داغ یا سرد به داخل توبول‌های عاج دندان و ایجاد تحریک اعصاب دندان و ایجاد درد و حساسیت دندانی  جلوگیری شود.

چه عاملی باعث حساسیت دندانی می‌شود؟

چرا مینا یا سیمان دندانی ساییده و فرسوده می‌شوند؟ شاید شما غذاها و نوشابه‌های اسیدی را زیاد مصرف می‌کنید یا مسواک را خیلی محکم روی دندان‌های خود می‌کشید و یا از بعضی محصولات سفید کننده دندان زیاد استفاده می‌کنید. به هر حال شایع‌ترین عللی که باعث بروز حساسیت شدید دندانی یا فوق‌ حسایت می‌شوند، عواملی از قبیل پوسیدگی دندان، ساییده شدن پرکردگی‌های قدیمی و یا شکستگی دندان هستند که منجر به نمایان شدن شدن عاج دندان و منافذ ریز درون آن می‌شوند.

چگونه می‌توان فهمید که باید به دندانپزشک مراجعه کنیم؟

اگر مشکل حساسیت دندان بیش از سه یا چهار روز طول کشید و دندان شما در پاسخ به هر دمای سرد یا گرمی درد می‌گیرد، بهتر است دندان شما توسط دندانپزشک مورد معاینه قرار بگیرد تا علت حساسیت دندانی و شدت مشکل آن مشخص شود. برای آنکه بتوانید مشکل حساسیت دندان خود را کنترل کنید، ابتدا باید این عارضه به طور دقیق و قطعی توسط دندانپزشک تشخیص داده شود تا بعداً بتوان آن را درمان و درد دندان را برطرف کرد. چراکه درد می‌تواند از علائم مشترک بسیاری از مشکلات دهان و دندان باشد، بنابراین ممکن است شخصی فکر کند که درد دندانش به خاطر حساسیت است، در حالی که در عمل دچار یک پوسیدگی یا آبسه دندان شده که علائم مشهود آن هنوز بروز پیدا نکرده است.

درمان حساسیت دندانی

 برای درمان حساسیت دندان از مسواک‌هایی که پرزهای سخت دارند استفاده نکنید و سعی کنید مسواک را زیاد محکم روی دندان‌های خود نکشید. این کار باعث ساییده شدن مینای دندان و نمایان شدن نقاط حساس آن می‌شود. برای پی بردن به اینکه مسواک را خیلی سفت روی دندان‌های خود نمی‌کشید، نگاهی به پرزهای مسواک خود بیندازید. اگر پرزهای مسواک هر کدام از جهت‌های مختلفی کج شده‌اند، نشان دهنده آن است که شما خیلی محکم مسواک می‌زنید.

حساسیت شدید دندانی می‌تواند به وفور در اثر بیماری‌ها و عوارض شدیدتر دهان و دندان نیز به وجود بیاید. بنابراین لازم است به یک دندانپزشک مراجعه کنید تا دلایل اصلی حساسیت دندانی را تشخیص بدهد و آن را به نحو مناسبی درمان نماید. دنداندندان پزشکان برای رفع حساسیت دندان از روش‌ها و برنامه‌های درمانی مختلفی اعم از درمان‌هایی در مطب دندانپزشکی و نیز استفاده از محصولاتی توسط خود بیمار در منزل، استفاده می‌کنند. اگر دندانپزشک تشخیص بدهد که شما دچار مشکل حساسیت شدید عاج دندان شده‌اید، ممکن است از یک عامل بی‌حس کننده یا یک پوشش محافظ بر روی دندان شما استفاده کند.

درمان‌هایی که در مطب دندانپزشکی انجام می‌گیرد بسته به مشکل اصلی دندان می‌تواند شامل روکش دندان، استفاده از اینله و اونله و باندینگ باشد. همچنین در صورتی که به بیماری لثه دچار شده‌اید که به مرحله مزمن یا پیشرفته رسیده باشد، باید نسبت به درمان آن نیز اقدام کنید.

ممکن است برای شما یک ژل دارای قلع و فلوراید یا یک خمیر دندان ضدحساسیت حاوی فلوراید و یا حاوی نیترات پتاسیم و کلرید استرانسیم تجویز شود. این محصولات، مسیر انتقال احساس تحریک از عاج به عصب دندان را مسدود می‌کنند. همچنین ماساژ دادن یک خمیر مخصوص بر روی لثه‌ها با انگشت بعد از مسواک زدن می‌تواند به رفع حساسیت دندان کمک کند.

دندانپزشک شما ممکن است از فیشور سیلانت و سایر مواد ضدحساسیت برای دندان شما استفاده کند و یا دندان آسیب دیده را پر کند. اگر بافت لثه شما از روی ریشه دندان عقب رفته باشد، ممکن است دندانپزشک عمل جراحی پیوند لثه و بازسازی استخوان لثه را به شما توصیه کند تا از این طریق سطح ریشه دندان‌ها را دوباره بپوشاند و حفاظت لازم را از آن به عمل آورد.

درمان‌های خانگی

استفاده از خمیردندان‌های ضدحساسیت هم می‌تواند در درمان تیر کشیدن دندان و حساسیت آن مؤثر باشد. این خمیر دندان‌ها حاوی ترکیباتی هستند که از سطح دندان محافظت می‌کنند. همچنین ممکن است دندانپزشک استفاده از ژل‌های حاوی فلوراید را به شما توصیه کند که مینای دندان را تقویت می‌کند و انتقال حساسیت به عصب دندان را کاهش می‌دهد. به خاطر داشته باشید که بعضی از ترکیباتی که در خمیردندان‌های سفیدکننده وجود دارد و موجب درخشندگی و رفع لکه‌های روی مینای دندان می‌شود و نیز ماده سدیم پیروفسفات که ترکیب اصلی در خمیر دندان‌های ضد جرم است، می‌توانند منجر به بروز یا تشدید حساسیت دندانی شوند.

برخی سؤالات مطرح در مورد حساسیت دندانی

آیا حساسیت دندانی مشکل شایعی است؟

حساسیت دندانی یکی از شایع‌ترین مشکلات دهان و دندان به شمار می‌رود. به طوری که حداقل 40 میلیون بزرگسال در ایالات متحده آمریکا سابقه دچار شدن به این عارضه را دارند.

علائم حساسیت دندان را چگونه باید برای دندانپزشک خود شرح بدهم؟

حساسیت دندانی در واقع یک درد شدید و کوتاه‌مدت است که معمولاً با خوردن غذاهای داغ یا سرد و یا ورود هوای سرد به دهان شروع می‌شود. درد ناشی از حساسیت دندان غالباً ادامه پیدا می‌کند. از آنجا که حساسیت دندانی می‌تواند برای بیمار و دندانپزشک دو مفهوم متفاوت داشته باشد، پس هنگامی که با دندانپزشک خود صحبت می‌کنید سعی کنید علائمی که احساس کرده‌اید را به طور دقیق و شفاف بیان کنید. از جمله اینکه حتماً به دندانپزشک بگویید که دندان درد شما از چه زمانی آغاز شده است و آیا از روش‌های خوددرمانی مانند کمپرس گرم برای تسکین درد دندان استفاده کرده‌اید یا خیر.

آیا محصولاتی برای کاهش حساسیت دندانی وجود دارد؟

خمیردندان‌های مخصوص دندان‌های حساس معمولاً حاوی مواد ضدحساسیتی هستند که از قسمت‌های نمایان شده عاج دندان محافظت می‌کنند. این مواد از طریق مسدود کردن مجاری ریز موجود در عاج دندان که به عصب دندان ارتباط دارند، عمل می‌کنند. در اغلب موارد این محصولات باید حتماً به طور منظم و به مدت حداقل یک ماه استفاده شوند تا اثر درمانی آن‌ها در رفع حساسیت دندانی مشخص شود.

بعد از آنکه دندانپزشک از عامل ضدحساسیت برای دندان‌های من استفاده کرد، چه کاری باید انجام دهم؟

به دستورات و توصیه‌های دندانپزشک خود به دقت گوش کنید. ممکن است دندانپزشک به شما توصیه کند برای مدت کوتاهی غذا و نوشیدنی نخورید یا از عوامل تحریک کننده دندان مانند غذاهای اسیدی، داروها و خمیردندان‌های طعم‌دار استفاده نکنید تا دندان‌های حساس شما تحریک نشود. همچنین ممکن است راهنمایی‌هایی در مورد تغییر عادت‌های شما در بهداشت دهان و دندان که احتمالاً باعث ساییدگی دندان‌هایتان می‌شود به شما ارائه شود و یا استفاده از محصولات حاوی فلوراید (مانند دهان شویه یا ژل‌های بعد از مسواک) برایتان تجویز شود.