کیست دندان، لثه، دهان و ریشه دندان: درمان و علت

لیست بهترین دنداندندان پزشکان تهران

[table id=3 /]

پس از پوسیدگی و بیماری‌های لثه، کیست‌ها از شایع‌ترین بیماری‌های دهان، فک و صورت هستند. از نظر پاتوژنی (بیماری‌زایی)، کیست دندان را می‌توان نشأت گرفته از بقایای فرایند پیچیده دندان جنینی و رشد فک توصیف کرد. تغییرات قابل مقایسه با آن در هیچ منطقه دیگری از بدن رخ نمی‌دهد.

کیست دندان چیست؟

کیست یک کیسه از بیماری دهان و دندان از جنس بافت است که محتوی مایع و یا مواد نرم می‌باشد. کیست‌ها می‌توانند در طیف گسترده‌ای از بافت‌های صورت و دهان (از جمله فک) تشکیل شوند. برخی از کیست‌ها ممکن است در کنار و یا در اطراف دندان‌ها بوجود آیند که به آنها کیست دندان می‌گوییم. کیست‌ها واکنش بدن به بیماری هستند و معمولاً رشد نسبتاً آهسته‌ای دارند. آن‌ها می‌توانند عفونی و یا غیرعفونی باشند.

 علت تشکیل کیست دندان چیست؟

کیست‌های دندان می‌توانند در نوک ریشه دندان‌های مرده، در اطراف تاج (روکش) و ریشه دندان‌های نهفته تشکیل شوند. اکثر کیست‌ها به این دلیل شکل می‌گیرند که دندان مربوطه در اثر عفونت یا ضربه از بین رفته است. بعضی از کیست‌ها به دلیل مشکلات رشد دندان، از جمله عدم جای‌گیری و رشد صحیح در دهان تشکیل می‌شوند. به ندرت، کیست‌های دندان بخشی از یک سندرم ژنتیکی هستند که علائم و نشانه‌های خاصی دارد. (به عنوان مثال، سندرم گورلین). دندان‌پزشک یا جراح فک و صورت قادر است توضیحات بیشتری در مورد علت کیست دندان به شما بدهد.

انواع کیست‌های دهان

کیست‌های دهان و دندان انواع بسیاری دارد. در اینجا به چهار نوع شایع آنها اشاره می‌کنیم:

• کیست پری آپیکال (رادیکولار): این نوع کیست، عارضه جانبی عفونت درمان نشده ریشه دندان و مرگ عصب دندان است و در پایه دندان تشکیل می‌شود. مواد عفونی داخل دندان به بیرون بافت‌های اطراف آن منتشر شده و منجر به التهاب و تشکیل کیست می‌شود. کیست به خودی خود ممکن است به آبسه (لینک به آبسه) تبدیل شود یا اینکه در همان حد باقی بماند.

• کیست دنتی‌ ‌ژروس: این کیست در نزدیکی و یا بر تاج دندان عقل نهفته تشکیل می‌شود. اگر کیست بیش از حد نزدیک به دندان آسیاب دوم رشد کند، ممکن است موجب باز جذب ریشه دندان آسیاب در بدن گردد. کیست دنتی ژروس بزرگ ممکن است در اطراف دندان‌های نامرتب و غیرهمتراز حرکت کند. در موارد بسیار نادر، کیست دندان عقل با رشد سرطان دهان در ارتباط است.

• کیست ادنتوژنیک: این‌ها کیست‌های متفرقه‌ای هستند (غیر از کیست پری اپیکال و دنتی ‌ژروس) که در استخوان فک تشکیل می‌شوند. کیست ادنتوژنیک اغلب تا زمانی که رشد نکرده و کاملاً بزرگ نشده است، هیچ‌گونه علائم و عوارضی ندارد. تا آن زمان، ممکن است به شکل یک برآمدگی قابل مشاهده و یا برجستگی در فک، خود را نشان دهد. در صورت عدم درمان، این کیست ممکن است همچنان به رشد خود ادامه داده، باعث ضعیف شدن فک و آسیب به دندان‌های مجاور شود. به ندرت یک کیست ممکن است عفونی، متورم و دردناک شود. این عفونت ممکن است به مناطق دیگر بدن گسترش یابد. درصد بسیار کمی از این کیست‌ها ممکن است سرطانی و متاستاز شده و به مناطق دیگر بدن سرایت کنند.

• کیست موکوسل (مخاطی): این نوع کیست در بافت‌های نرم دهان از جمله زبان، گونه درونی و یا لب ایجاد می‌شود. کیست موکوسل در پاسخ بدن به تحریک یا آسیب بافت تشکیل می‌شود. بر خلاف دیگر کیست‌های دهانی، این کیست‌ها معمولاً خود به خود برطرف می‌شوند، به استثنای کیست اپولیس (لثه) و کیست رانولا (زیر زبان) که می‌تواند موجب درد و ناراحتی قابل توجهی شود و معمولاً با عمل جراحی برداشته می‌شود.

علائم و نشانه‌های کیست‌ دهان

کیست‌های دندانی که عفونی هستند، ممکن است دردناک، قرمز و متورم باشند. اما کیست‌های غیرعفونی اغلب هیچ علامت قابل توجهی ندارند. این کیست‌ها غیر از مواردی که به یک توده قابل مشاهده و قابل لمس تبدیل شوند، معمولاً تنها با اشعه ایکس یا سایر اسکن‌های تشخیصی شناسایی می‌شوند. کیست‌های دهانی واقع در پوشش مخاطی دهان ممکن است به شکل یک تاول یا زخم ظاهر شوند.

کیست دندان می‌تواند باعث چه مشکلاتی شود؟

کیست دندان می‌تواند سبب مشکلات متعددی شود که برخی از آن‌ها ممکن است ماه‌ها یا حتی سال‌ها ناشناخته باقی بماند. کیست‌های دندان مشکلات بسیاری را ایجاد می‌کنند، هنگامی که:

• عفونی شوند ( دندان درد و / یا تورم).
• به آرامی جایگزین قسمتی از بافت استخوانی شوند. (تضعیف و آسیب فک).
• سایر دندان‌ها و ساختارهای دهان را تحت فشار قرار دهند.
• از عملکرد طبیعی دندان و بافت‌های دهان جلوگیری کنند.

تشخیص کیست‌های دهان و دندان

دندانپزشک شما باید قبل از توصیه‌های درمانی، عوامل خطر مرتبط با کیست دندان (در صورت وجود) را تعیین و مشخص کند. این کار ممکن است نیاز به رادیوگرافی برای تعیین اندازه و وسعت کیست داشته باشد. (به خصوص اگر موجب مشکلات دندان مجاور شود). دندانپزشک برای بررسی علائم عفونت، کیست را معاینه و بررسی می‌کند. برای تأیید اینکه این توده فقط یک کیست است و نه یک تومور، باید بیوپسی و نمونه‌برداری از آن انجام شود. برای این منظور، مایع و یا پوشش داخلی کیست به آزمایشگاه پاتولوژی دهان و دندان جهت آزمایش میکروسکوپی و جستجوی سلول‌های غیرطبیعی فرستاده می‌شود. در طرح درمان برای کیست‌های بزرگ استخوان فک، سی تی اسکن و یا ام.آر.آی ممکن است انجام گیرد.

درمان کیست‌های دهان و دندان

کیست‌های کوچکی که باعث بروز هیچ‌‌گونه علائمی نمی‌شوند، ممکن است به درمان فوری نیاز نداشته باشند. با این حال، از آنجا که این کیست‌ها می‌توانند در طول زمان رشد کرده و بزرگ‌تر شوند، بهتر است برای جلوگیری از آسیب ساختاری به دهان و دندان، در همان مراحل ابتدایی حذف و برداشته شوند. اگر کیست به آبسه تبدیل شده باشد، برای جلوگیری از عفونت، آنتی‌بیوتیک تجویز می‌شود. بسته به اندازه و محل کیست، مؤثرترین درمان معمولاً عمل جراحی است. اگر کیست فقط خشک شود، ممکن است دوباره پر از مایعات چرکی گردد. در واقع بسیاری از کیست‌ها تمایل به عود کردن دارند. بنابراین، هدف این است که کل کیسه غشایی همراه با محتویات آن از بین برود. این کار به بافت‌های اطراف کیست، فرصت التیام در فضای به جا مانده می‌دهد. در موارد نادر ممکن است برای پر کردن فضای باقی مانده پس از برداشتن یک کیست بزرگ در استخوان فک، جراحی پیوند استخوان برای بازسازی استخوان، انجام شود.

دندان‌هایی که زنده هستند، به ندرت در کنار آن‌ها کیست لثه تشکیل می‌شود. اگر اعصاب یک دندان از بین برود (به دلیل عفونت یا ضربه)، دندان‌پزشک اقدام به برداشتن عصب و پر کردن فضای آن در ریشه (عصب‌کشی) می‌کند تا روند تبدیل شدن به یک منبع عفونت را متوقف سازد. اگر این کار موفقیت‌آمیز باشد، بافت مجاور ریشه دیگر تحریک نشده و به یک کیست (یا آبسه) تبدیل نخواهد شد.

چگونه می‌توان از تشکیل کیست دندان جلوگیری کرد؟

برای سلامت دندان‌ها و ساختارهای دهان خود بهتر است به طور منظم برای چک‌آپ به یک دندان‌پزشک مراجعه کنید. گاهی اوقات، اگر دندان‌پزشک نگران وجود دندان‌های نهفته باشد، از رادیوگرافی برای تشخیص موقعیت و وضعیت سلامت آن استفاده می‌کند. اغلب اوقات معاینه دقیق دندان‌پزشک و یا حتی کشیدن دندان نهفته بسیار مفید است. دندانپزشک با این کار می‌تواند کیست‌های کوچک را در مراحل اولیه تشخیص دهد و با از بین بردن نقطه شروع، از تشکیل کیست‌های احتمالی جلوگیری کند.