رویش اولین دندان در کودک، رویداد بسیار بزرگی در زندگی وی خواهد بود، اما از طرفی میتواند دردناک باشد. هر چه بیشتر راجع به دندان درآوردن بدانید، بهتر و بیشتر میتوانید به او در این روند کمک کنید. وقتی که اولین دندان کودکتان درآمد (معمولا حدود 6 ماهگی) و یا به طور کلی در اولین تولدش، ملاقاتی با دندانپزشک ترتیب دهید.
زمان رویش دندانهای شیری
وقتی سخن از زمان درآمدن دندان نوزاد به میان میآید، از بچه به بچه متفاوت است، اما معمولا این مساله در حدود 6 ماهگی کودک رخ خواهد داد. با اینحال اولین دندان در زودترین حالت در سه ماهگی و در دیرترین حالت خود در یک سالگی در خواهد آمد. دندان جلویی در ابتدا در خواهد آمد. دندانهای پیشین تقریبا ساده تر در خواهند آمد. معمولا اولین نشانههای دندان مولار یا آسیا نزدیک به یک سالگی نمایان خواهد شد و با توجه به اندازه بزرگترشان، درد بیشتری نیز به همراه خواهند داشت. سپس دندانهای نیش پدیدار میشوند. در نهایت، آخرین دندانهایی که حدودا در دو سالگی در خواهند آمد، دندانهای آسیای عقبی است. در زیر نرنیب کلی رشد دندانهای شیری آورده شده است:
- دندانهای پیشین وسطی : 6 تا 12 ماهگی
- دندانهای پیشین کناری : 9 تا 16 ماهگی
- دندانهای نیش : 16 تا 23 ماهگی
- مولار اولیه : 13 تا 19 ماهگی
- مولار ثانویه : 22 تا 24 ماهگی
ریشه این 20 دندان شیری در بازه 6 تا 12 سالگی پوسیده شده و امکان جایگزینی آنها با 32 دندان دائمی فراهم خواهد شد. مولارهای سوم (دندان عقل) هیچ نسخه اولیه دندان شیری نخواهند داشت و در اواسط یا اواخر دوره جوانی بیرون خواهند آمد. معمولا به دلیل امکان ایجاد کجی و خرابی در دیگر دندان ها، دندانهای عقل کنده خواهند شد.
علائم و نشانههای درآوردن دندان
وقتی که دندان کودک در حال در آمدن از سطح لثه است، با درد در لثه و فک همراه خواهد بود. وقتی که دندان شروع به حرکت در زیر سطح بافت لثه میکند، این ناحیه ممکن است به شکل قرمز و متورم دربیاید. گاهی اوقات ممکن است ناحیه ای پر از مایع، به مانند یک تاول نیز در بالای جایی که دندان در حال درآمدن است، دیده شود. برخی از دندان ها ممکن است از حساسیت بیشتری نسبت به دیگران برخوردار باشد. دندانهای آسیا به دلیل اندازه بزرگشان و سطح برش بزرگی که باید در بافت لثه ایجاد نماید (بر خلاف سهولت این کار در دندانهای پیشین)، درد بیشتری نیز به همراه خواهند داشت. اگر دندانهای عقل را در نظر نگیریم، به ندرت با دردی مشابه آنچه در رویش دندانهای شیری با آن روبرو هستیم، در رویش دندانهای دائمی مواجه خواهیم بود. درآوردن دندان میتواند نشانههای زیر را به همراه داشته باشد :
- افزایش آبریزش دهان
- بی قراری یا کاهش میزان خواب در نتیجه درد لثه
- رد غذا در نتیجه درد در لثه
- بهانه گیریهای گاه و بیگاه
- دست در دهان کردن
- قرمزی و التهاب خفیف پوست اطراف دهان ناشی از خارش ایجاد شده در نتیجه آبریزش از دهان
- مالیدن نواحی گونه و گوش در نتیجه دردهای ایجاد شده در این نواحی ناشی از درآمدن دندانهای آسیا
نکته ای مهم که باید بدان اشاره نمود اینست که علائم زیر به همراه رویش دندان نخواهد بود :
· تب (بخصوص دمای بیش از 101 درجه فارنهایت)
· اسهال، آبریزش بینی و سرفه
· بهانه گیری طولانی مدت
· جوشهای ریز و التهاب در کل بدن
کاهش درد رویش دندانهای شیری
رویش دندان، بخش نرمالی از روند رش کودک است. رویش دندان به همراه خود میتواند درد و ناراحتی به همراه داشته باشد، که خود میتواند منجر به ایجاد اضطراب در کودکتان شود. راههای مختلفی در کاهش درد رویش دندان وجود خواهد داشت. میتوانید از درمانهای خانگی و یا مراقبتهای پزشکی مختلفی استفاده نمایید.
کاهش خانگی درد رویش دندان
رعایت نکات و دستورالعملهای زیر در خانه میتواند به کاهش درد رویش دندانهای شیری کمک کند.
لثه کودکتان را با انگشتی تمیز بمالید
اگر زمان رویش دندانهای کودکتان باشد، میتوانید به سادگی و با اعمال فشار بر روی لثه، مقداری از درد آن را بکاهید. انگشت تمیز خود را بر روی لثه کودک بکشید. اگر در استفاده از انگشت خود راحت نیستید، میتوانید از یک پد گاز مرطوب نیز استفاده نمایید.
دهان کودکتان را خنک نگاه دارید
خنک نگاه داشتن دهان کودک میتواند تا حدی درد رویش دندان را بکاهد. میتواند از مواد خنک کننده متفاوتی به منظور خنک سازی دهان و لثه کودکتان استفاده نمایید.
- می توانید از یک تکه پارچه شسته شده با آب سرد، یک قاشق سرد، یا یک حلفه دندانی سرد شده به کودکتان حس بهتری خواهد داد.
- در حالیکه مواد سرد شده میتوانند کمک کننده باشند، اما مواد منجمد برای سلامت کودکتان بد خواهد بود. تماس با اجسام فوق العاده سرد میتواند به سلامت دهان و لثه آسیب برساند. از یخچال به جای فریزر به منظور سرد نمودن قاشق یا حلقه دندانی استفاده نمایید.
ابزارهای کمک کننده به رویش دندان را خریداری نمایید
ابزارهایی که به روند رویش دندان کودک کمک میکنند، میتواند عبارت باشد از حلقههای دندانی پلاستیکی که کودک هر زمان که لثه اش اذیتش میکرد میتواند آن را بجود. همچنین میتوانید بالشتکهای دندانی که راحت تر خواهند بود را خریداری نمایید. برخی از این ابزارها امکان لرزش برای ماساژ لثه و تسکین بیشتر را نیز به همراه دارند.
مواد غذایی سخت به کودکتان بدهید
اگر سن کودکتان به اندازه ای است که میتواند غذاهای سفت تر را بخورد، مواد غذایی سخت تر میتواند مفید باشد. او میتواند مواد غذایی سختی مانند خیار پوست کنده یا هویج یا بیسکوییتهای دندانی را بجود یا گاز بگیرد و فشار ایجاد شده بر لثه اش منجر به کاهش درد خواهد شد.
- اگر ماده غذایی سختی به کودک میدهید، به دقت مراقب او باشید و یا آن را در کیسه توری مناسبی که به همین منظور طراحی شده قرار دهید.
هرگونه تراوشی که میبینید را خشک کنید
کودکان در دوره رویش دندان، آبریزش دهانی بسیاری خواهند داشت. اگر تراوشات زیادی در اطراف دهان کودک خشک شود، میتواند منجر به حساسیتهای پوستی شود. حتما هر تراوشی را که میبینید، با حوله ای تمیز پاک کنید.
- می توان از یک لوسیون آب- یا کرم- مبنا در اطراف دهان کودک استفاده نمود. این کار میتواند از خشکی پوست کودک در نتیجه آب دهان خشک شده، جلوگیری نماید.
- زمانی که حساسیت پوستی ناشی از تراوشات دهانی ایجاد میشود، وقتی که خواب است، یک پارچه در زیر ملحفه قرار دهید. همچنین باید قبل از خواب به اطراف دهان یا گونه هایش لوسیون کودک یا پماد بمالید.
- اگر تراوشات آب دهان مشکلی شایع باشد، یک پیش بند برای ریختن آب دهان بر روی آن، استفاده نمایید.
استفاده از مراقبتهای پزشکی
در صورتیکه مراقبتهای خانگی در کاهش درد دندان شیری موثر نباشد، استفاده از ژل و داروهای مسکن میتواند به کاهش درد کمک کند.
از داروهای بدون نیاز به تجویز استفاده نمایید
اگر درمانهای خانگی مفید واقع نشدند، میتوان از داروهای بدون نیاز به تجویز مختلفی استفاده نمود که برای کودکانی که با رویش دندان مواجهند، طراحی شده است. اگر رویش دندان، جدا در حال اذیت کودکان است، به او مسکن بخورانید.
- استامینوفن (تیلنول) یا ایبوپروفن (ادویل یا موترین کودکان) در کودکانی که دندانشان در حال رشد است، میتواند مفید باشد. بهتر است که در اولین استفاده، این مساله را به اطلاع پزشک برسانید تا از دوز مصرفی آن و هر گونه اقدامات اولیه مورد نیاز آگاهی یابید. به بچههای کمتر از 6 ماه، ایبوپرفون ندهید.
- از هرگونه دارویی که شامل بنزوکائین (یک مسکن رایج) است، پرهیز نمایید. در مواردی نادر، این مساله میتواند منجر به شرایطی بسیار جدی شود که کمبود اکسیژن خون را به همراه خواهد داشت.
- اگر درد رویش دندان در کودک زیاد باشد، باید پیش از اقدام به استفاده از هرگونه دارو، کودک را توسط پزشک مورد ارزیابی قرار دهید. باید از این مساله که درد ایجاد شده ناشی از رویش دندان است و دلیل نامشخص دیگری مانند عفونت گوش نیست، کسب اطمینان نمایید.
از ژل دندان یا لثه استفاده نمایید
اگر کودک به درمانهای دیگر واکنش مثبتی نداشت، میتوانید از یک داروخانه محلی، ژل دندانی خریداری نمایید. ژل ها معمولا حاوی مواد ضدعفنی کننده و یا بی حسی است. از ژلهای بدون شکری که به طور مشخص برای کودکان توصیه میشود، استفاده نمایید. ژل ها معمولا با بزاق کودک شسته میشود، بنابراین آثار آن به مدت طولانی باقی نخواهند ماند. پیش از استفاده از هر گونه ژل با پزشک مشورت نمایید.
- از استفاده از ژلهای دندان که حاوی بنزوکائین هستند جدا خودداری نمایید و حتما از ژل، بیش از مقدار مشخص استفاده ننمایید.
از زمان مناسب ملاقات با پزشک آگاهی داشته باشید . رویش دندان بخش نرمالی از رشد کودک است. میتوان آن را در خانه و بدون کمک پزشک کنترل نمود. با اینحال اگر با علائمی چون تب، یا درد زیاد در کودکتان مواجه شدید، امکان وجود عفونت یا بیماری دیگری در او وجود دارد، بنابراین هرچه زودتر ملاقاتی با پزشک ترتیب دهید.
مراقبت از دندان شیری
بهداشت دهان و دندان حتی پیش از رویش اولین دندان آغاز میشود. دوبار نظافت لثه ها در روز و با استفاده از دستمال لطیفی که برای نظافت صورت و دستان پس از صرف غذا به کار گرفته میشود، موثر و ساده است. ثابت شده که استفاده از فلوراید در کاهش بروز و تشدید پوسیدگی دندان به شدت موثر است. از آنجایی که مقدار فلوراید در منابع آبی مختلف متفاوت خواهد بود، مکملهای مورد نیاز را با دندانپزشک اطفال بررسی نمایید. مقدار فلوراید پیشنهادی با توجه به غلظت فلوراید در آب مصرفی و سن کودک تعیین خواهد شد. ازدیاد فلوراید میتواند منجر به فلوروزیس – رنگی شدن دائمی دندان ها – خواهد شد. دندانهای کودک در سه ساله اولیه زندگی در آسیب پذیرترین حالت خود خواهد بود. به همین دلیل استفاده از خمیردندانهای دارای فلوراید به ندرت در سنین پایین تر از 3 سال ضرورت پیدا خواهد نمود. مکملهای حاوی فلوراید که مادران در دوره بارداری مصرف میشود، حاکی از سودی بر سلامت دندانی جنین یا محافظت از دندانهای شیری یا دائمی کودک در مقابل پوسیدگی نبود. کودکان نباید هرگز بطری شیر خود را به گهواره یا تخت ببرند. شیر مادر، شیر گاو، شیر سویا، و آب میوه همگی میتوانند منجر به ایجاد پوسیدگی شوند. قورت دادن میوههای چسبنده مانند کشمش یا دیگر غذاهایی که به شدت دارای شکر هستند مانند شکلات، نیز میتواند منجر به افزایش احتمال پوسیدگی دندانها شوند.
- رویش دندان، فرایندی است که در آن دندان کودک از لثه بیرون خواهد آمد. این فرایند معمولا در بازه 6 تا 24 ماهگی رخ خواهد داد.
- از علائم رویش دندان میتوان به تورم لثه، زودرنجی و حساس شدن، و همچنین کودکانی که قصد بر قرار دادن چیزهای خارجی یا انگشتانشان در دهان دارند تا درد لثه خود را بکاهند. تب، سرفه، اسهال و نشانههای سرماخوردگی نباید در کودکانی که دندانهایشان در حال رشد است، دید نمی شود. داروهای خوراکی مسکن بدون نیاز به تجویز (استامینوفن [تیلنول] یا ایبوپروفن [موترین / ادویل کودکان])می توانند این علائم را بکاهند.
- داروهای موضعی شامل بنزوکائین میتواند منجر به عوارض جانبی کشنده ای شود و نباید در بهبود علائم رویش دندان به کار گرفته شوند.
سوالات رایج
رویش دندان چقدر طول خواهد کشید؟
معمولا کودکان با ناراحتیهای مختلفی در چند روز قبل از رویش دندان مواجه خواهند شد. روند رویش دندان از بافت تا سطح لثه در برخی از کودکان طولانی تر خواهد بود و از این رو برخی با درد بیشتری در مقایسه با دیگران مواجه خواهند شد. دندانهای آسیا با توجه به شکل و اندازهشان با درد بیشتری همراه خواهند بود.
آیا رویش دندان میتواند منجر به تب شود؟
علیرغم اعتقادی که مادربزرگ ها بر این مساله دارند، اما تحقیقات حاکی از چنین رابطه علی و معلولی بین رویش دندان و بروز تب نبوده است. عفونتهای ویروسی که به صورت مستقل و همزمان با رویش دندان رخ میدهد میتواند عامل بروز تب باشد. با این وجود هیچ ویروس مختص رویش دندان وجود ندارد.
آیا رویش دندان میتواند منجر به ایجاد حالت تهوع شود؟
هیچ رابطه علی و معلولی بین فرایند رویش دندان و ایجاد حالت تهوع وجود ندارد. همانطور که دنداندندان پزشکان کودک بسیاری نیز اشاره کرده اند، رویش دندان منجر به تب، آبریزش بینی، سرفه یا اسهال نمی شود. رویش دندان به دندان منتهی میشود.
زمان مناسب ملاقات با دندانپزشک برای کودکم چه زمانی است؟
اولین ملاقات با دندانپزشک در یک سالگی خواهد بود. اگر برنامه ای تاخیری انتخاب شود، دیرترین زمان برای این ملاقات، سه سالگی خواهد بود. هرگونه زخم، بدشکلی دهانی، ایجاد لک در دندان، درد دندان و تغییرات غیرمعمول در دندان و لثه، به محض آنکه والدین متوجه آن شوند، متضمن ملاقات با دندانپزشک است.
2 دیدگاه
کوتاه شدن ریشه دندان در ارتودنسی به چه عواملی بستگی دارد؟ – دنتبوک
[…] شیری قدیمی به همراه ریشه دندان شیری میافتد. نهایتا دندان شیری میافتد و فضایی را در اختیار دندان دائمی جدیدی که قرار […]
تحلیل(کوتاه شدن) ریشه دندان در ارتودنسی به چه عواملی بستگی دارد؟ – دنتبوک
[…] شیری قدیمی به همراه ریشه دندان شیری میافتد. نهایتا دندان شیری میافتد و فضایی را در اختیار دندان دائمی جدیدی که قرار […]