دندان پزشکی کودکان و درمان مشکلات دندانی اطفال

داشتن دندان‌های سالم نقش مهمی در وضعیت کلی سلامت کودکان دارد. عدم رسیدگی به مشکلات دندانی کودکان منجر به بروز بیماری دندان و دهان می‌شود که بر رشد دندان‌های دائمی آن‌ها تأثیر منفی می‌گذارند. دندان‌های شیری نقش مهمی در جویدن و خوردن غذاها، فراهم کردن و حفظ فضا برای دندان‌های دائمی و هدایت آن‌ها به موقعیت صحیحشان، و کمک به توسعه طبیعی استخوان‌ها و عضلات فک‌ها دارند. البته در این مورد جای نگرانی نیست، اکثر مشکلات و نگرانی‌های مربوط به دندان‌ها مسائلی عادی هستند، بسیاری از آن‌ها جدی نیستند و همگی آن‌ها راه حل دارند. شاخه دندانپزشکی کودکان، منحصراً به درمان مشکلات دندانی کودکان اختصاص دارد.

دندانپزشک کودکان کیست؟

لیست بهترین دندانپزشک اطفال و کودکان در تهران (کلیک کنید)

دنداندندان پزشکان کودکان در زمینه بهداشت دهان و دندان کودکان، از دوره نوزادی گرفته تا نوجوانی، تخصص دارند. این دنداندندان پزشکان تجربه و صلاحیت‌های لازم برای ارائه خدمات درمانی دندان، لثه و دهان به کودکان در همه رده‌های سنی را دارند.

رویش دندان‌های شیری، در 6 ماه اول زندگی آغاز می‌شود. در حدود 6 یا 7 سالگی، دندان‌های شیری یا اولیه شروع به ریختن می‌کنند، و در نهایت با دندان‌های دائمی یا ثانویه جایگزین می‌شوند. در این شرایط، بدون مراقبت‌های دندانی مناسب، احتمال آن وجود دارد که کودکان دچار پوسیدگی دندان و همچنین بیماری‌هایی شوند که می‌توانند با پیامدها و درد مادام‌العمر همراه باشند. امروزه، پوسیدگی دندان‌ها در سال‌های اولیه کودکی (که یک بیماری عفونی است ) در بین کودکان 5 برابر شایعتر از آسم و 7 برابر شایع‌تر از تب یونجه است.

کودکم را چه موقع باید نزد دندانپزشک ببرم؟

زمان مناسب، 6 ماه بعد از جوانه زد اولین دندان است. این بهترین زمان برای بررسی دقیق توسعه دهان کودک توسط دندانپزشک است. مشکلات دندانی اغلب در سنین پایین شروع می‌شوند، بنابراین هر چه زودتر به دندانپزشک یا کلینیک دندانپزشکی کودکان مراجعه شود بهتر است. همچنین، دندانپزشک می‌تواند با ارائه یا توصیه درمان‌های پیشگیرانه خاصی به محافظت از دندان‌های کودک را در برابر مشکلاتی مانند پوسیدگی دندان ناشی از شیشه شیر، ناراحتی‌های ناشی از بیرون آمدن دندان‌ها، بیماری‌ها لثه و مکیدن انگشت به مدت طولانی کمک کند.

شایع‌ترین مشکلات دندانی کودکان

حفره‌ها و پوسیدگی دندان‌ها

دندان‌های شیری درست به اندازه دندان‌های دائمی (و گاهی اوقات بیشتر) به مراقبت نیاز دارند، زیرا همانطور که می‌توان حدس زد، مینای دندان‌ آن‌ها هنوز به اندازه بزرگسالان محکم نشده است. ماندن مواد قندی روی مینای دندان، منجر به پوسیدگی آن می‌شوند. از آنجا که مینای دندان کودک 50% نازک‌تر از مینای دندان بزرگسالان است، هنگامی که پوسیدگی شروع شود، با سرعت و شدت بیشتری باعث تخریب می‌شود. عدم بررسی و کنترل این پوسیدگی‌ها توسط دندانپزشک باعث تبدیل شدن آن‌ها به حفره‌هایی در دندان‌ها می‌شود. معمولاً، دندانپزشک می‌تواند مانع از تبدیل شدن این پوسیدگی‌ها به یک مشکل بزرگتر شود.

استفاده از خمیردندان‌های حاوی فلوراید نیز مهم است زیرا آن‌ها می‌توانند به ریمینرالیزه شدن (بازیابی مواد معدنی) دندان کمک کنند؛ به عبارت دیگر، با جبران مواد معدنی از دست رفته مینای دندان از تشکیل حفره‌ها جلوگیری می‌کنند.

برای آنکه کودکتان لبخند سالمی داشته باشد، مسواک زدن دندان‌های او با روش‌های مناسب را در پایین‌ترین سنین ممکن آغاز کنید، سعی کنید رژیم غذایی مناسبی داشته باشد و او را به طور مرتب برای چکاپ نزد دندانپزشک ببرید.

بیماری‌های لثه

داشتن لثه‌های سالم نقش مهمی در سلامت دهان دارد، بنابراین باید تا حد ممکن به بهداشت دندان‌ها توجه شود. جرم و پلاک باید تحت کنترل شود، زیرا در غیر این صورت باعث تورم لثه‌های کودکان خواهد شد طوری که لثه‌های آن‌ها هنگام لمس شدن خونریزی می‌کنند. این حالت، شروع جینجیویت یا همان بیماری لثه است. البته، این مشکل شایعی است که معمولاً با بهبود کیفیت مسواک زدن و تمیز کردن مرتب دندان‌ها توسط دندانپزشک رفع می‌شود. اگر احتمال می‌دهید که ممکن است کودکانتان بیماری لثه داشته باشند، بهتر است آن‌ها نزد دندانپزشک ببرید.

از دست رفتن زود هنگام دندان‌ها

گاهی اوقات، قبل از اینکه دندان‌های دائمی برای رویش آماده شوند، دندان‌های شیری کودک می‌ریزند، که این معمولاً ناشی از پوسیدگی دندان‌ها، آسیب‌دیدگی یا کمبود فضا در فک است. در صورت درمان نشدن این مشکل، ممکن است دندان‌های باقیمانده وارد فضای متعلق به دندان دائمی شده و کودک دچار شلوغی دندان‌ها شود.

مکیدن انگشت شست

اکثر کودکان دچار عادات نامناسبی مانند مکیدن انگشت می‌شوند. همانطور که بسیاری از والدین می‌دانند، عادت مکیدن انگشت به راحتی رفع نشده و باعث وارد آمدن فشار به دندان‌های کودک شده و شروع به هل دادن آن‌ها به طرف جلو می‌کند.

اگر می‌خواهید کودکتان دست از این عادت بردارد، راجع به این موضوع با او صحبت کنید. برای این کار برنامه‌ریزی کنید تا او بداند چگونه برای رفع عادت خود تلاش کند. به علاوه، هر بار که متوجه شدید کودک عادت خود را تکرار می‌کند موضوع را به او یادآوری کنید (زیرا اغلب کودکان حتی نمی‌دانند که در حال مکیدن انگشت خود هستند).

دندان ‌قروچه

اغلب، والدین نگران دندان ‌قروچه شبانه (براکسیزم) کودکشان هستند. در اکثر موارد، اولین نشانه وجود این مشکل صدایی است که دندان‌قروچه کودک در هنگام خواب تولید می‌کند. گاهی اوقات نیز والدین متوجه ساییدگی و کوتاه‌تر شدن دندان‌های کودک می‌شوند. اگر این مشکل با تغییر فشار همراه باشد (مانند مسافران هواپیماها که هنگام بلند شدن یا نشستن هواپیما، برای متعادل کردن فشار از روش‌هایی مانند جویدن آدامس استفاده می‌کنند) کودک نیز برای رفع این فشار دندان ‌قروچه را با حرکت فک انجام می‌دهد.

اگر دندان‌ها دچار فرسودگی شدید شده باشند، برای کودک محافظ دندان شبانه تجویز می‌شود. اما باید توجه داشت که، خود قطعات محافظ دندان، در صورت جدا شدن از دندان‌ها در طول خواب ممکن است باعث خفگی شوند، به علاوه آن‌ها در رشد فک‌ها اختلال ایجاد می‌کنند. با این حال، این وسیله از ساییدگی دندان‌های شیری جلوگیری می‌کند.

روش‌های درمانی در دندانپزشکی کودکان

دنداندندان پزشکان کودکان خدمات گسترده‌ای در زمینه بهداشت دهان و دندان ارائه می‌دهند که عبارتند از:

• معاینات سلامت دهان و دندان نوزاد، که شامل ارزیابی احتمال پوسیدگی دندان در مادر و کودک است.
• مراقبت‌های دندانی پیشگیرانه شامل تمیز کردن، فلوراید درمانی و توصیه‌های مربوط به تغذیه و رژیم غذایی
• مشاوره در زمینه عادات (برای مثال، استفاده از پستانک یا مکیدن انگشت)
• ارزیابی و درمان زود هنگام جهت مرتب کردن دندان‌ها و اصلاح بایت نامناسب (از طریق ارتودنسی)
• ترمیم پوسیدگی‌ها یا عیوب دندان
• تشخیص عارضه‌های دهانی و دندانی مرتبط با دیابت، نارسایی قلبی مادرزادی، آسم، تب یونجه، و اختلال کم‌ توجهی- بیش‌فعالی
• کنترل عارضه‌های و بیماری‌های لثه از جمله آفت دهان، کوتاهی بند زیر زبان، موکوسیل و بیماری لثه کودکان
• رسیدگی به آسیب‌های دندانی (برای مثال، شکستگی، جابجا شدگی یا کنده شدن دندان‌ها)

ارتودنسی

ابتلا به مال اکلوژن (کجی و نامرتبی دندان) یا بایت نامناسب را می‌توان در 2 تا 3 سالگی نیز تشخیص داد. اغلب می‌توان با انجام برخی اقدامات زود هنگام نیاز به درمان‌های عمده ارتودنسی در سنین بالاتر را کاهش داد.

• درمان اولیه: این دوره از درمان بین سنین 2 تا 6 سالگی انجام می‌شود. در این سنین پایین، ما بیشتر نگران توسعه ناقص قوس‌های دندانی، افتادن زود هنگام دندان‌های شیری، و عادات مضری مانند مکیدن انگشت هستیم. درمان‌های انجام شده در این مرحله اغلب موفقیت‌آمیز بوده و در بسیاری از موارد نیاز به درمان‌های ارتودنسی در سنین بالاتر را رفع می‌کنند.
• مرحله دو (دوره دندانی مختلط): این دوره شامل فاصله بین سنین 6 تا 12 سالگی است و در طول آن دندان‌های پیشین دائمی و دندان‌های مولار 6 سالگی است. درمان‌های این دوره شامل تنظیم فک‌ها و رفع مشکلات هم‌ترازی دندان‌ها است. این دوره زمان بسیار مناسبی برای آغاز درمان (البته با تجویز دندانپزشک) است، زیرا معمولاً در این زمان بافت‌های نرم و سخت کودک به درمان‌های ارتودنسی یا نیروهایی که طی درمان‌های مختلف به استخوان‌ها وارد می‌شوند، به خوبی جواب می‌دهند.

از روش های درمانی دیگر در دندانپزشکی کودکان می توان به استفاده از سیلانت، پرکردن دندان و … اشاره نمود.