لیزر کاربردهای بسیار زیادی در زمینه دندانپزشکی دارد. بعضی از موارد کاربرد لیزر در دندانپزشکی که بیماران میتوانند از آن بهرهمند شوند شامل تمیز کردن حرفهای دندانها، تمیز کردن معمول دندانها که به اختصار به آن پروفی دندان گفته میشود، تمیز کردن عمقی یا جرمگیری دندانها و دبریدمان دندانی میباشد. انرژی بالای لیزر از طریق یک ابزار دستی مجهز به نوک بسیار ریز به ناحیه مورد نظر در دهان و دندان اعمال میشود و در آنجا تعداد باکتریهایی که در حال صدمه زدن به بافتهای نرم دهان هستند را کاهش میدهد. لیزر دندان یک روش کاملاً هدفمند و بدون درد است.
کاربردهای لیزر در دندانپزشکی
ترمیم زخمها با لیزر
بهرهبرداری از لیزرهای کمتوان برای ترمیم و بهبودی زخمها، از سالها پیش مورد توجه قرار گرفته است، اما نتایجی که در زمینه کارآیی این روش گزارش شده است، متناقض و متفاوت بوده است. در حالی که خطر آسیبهای ناشی از دمای بالای لیزر در مورد لیزرهای کمتوان در حد بسیار حداقلی و ناچیز است، اما کاربرد انرژی لیزر صرفاً با هدف بهبود جراحتها هنوز جای بحث دارد و در مطالعات کلینیکی هنوز شواهد کافی در تأیید کارآیی و ایمنی این روش به دست نیامده است.
جرمگیری با لیزر
لیزرها قابلیت بالایی جهت بهرهبرداری در جرمگیری و دبریدمان دندانها نشان دادهاند. تحقیقات نشان داده است که لیزر Er:YAG کارآیی بالایی در حذف جرم دندان و خنثی کردن اثر سموم داخلی باکتریها (اندوتوکسینها) دارد. در مطالعات کلینیکی، لیزر Er:YAG توانسته است نتایج بسیار بهتری نسبت به روشهای جرمگیری مکانیکی و جرمگیری عمیق دندانها هر کدام به تنهایی، داشته باشد. البته لازم است در آینده باز هم مطالعات بیشتری با هدف مقایسه این روشها و تأیید نتایج ارائه شده در گزارشهای قبلی، انجام شود.
کمک به تشخیص پوسیدگیهای دندان
لیزر میتواند ابزار کارآمدی جهت تشخیص زودهنگام پوسیدگی دندانها باشد. لیزرهایی که برای این منظور استفاده میشوند سطح انرژی محدودی دارند و خطر آنها برای بیمار بسیار ناچیز ولی قابلیتها و فواید آن زیاد است. در حال حاضر یک دستگاه در سطح تجاری با هدف تشخیص پوسیدگی دندانها به وسیله فناوری لیزر عرضه شده است که از لیزر دیودی با طول موج 655 نانومتر بهره میگیرد.
درمان ریشه دندان (اندودونتیکس)
هدف اصلی از ریشهدرمانی یا اندودونتیکس، تمیز کردن، شکل دادن و مسدود کردن کانال ریشه دندان است. در گذشته از لیزر برای عصبکشی سطحی (پالپوتومی)، اندازهگیری جریان خون در ریشه، قطع نوک ریشه (اپیسکتومی)، نوردهی و روشن کردن دهانه کانال ریشه، و صیقلکاری سطح ماده گوتا پرکا استفاده شده و کارآیی آن ثابت شده است. اما در حال حاضر هنوز ابزاری در دسترس نیست که بتواند میزان جریان خون در مغز دندان را به طور دقیق اندازهگیری کند. تحقیقات نشان داده است که لیزرها کارآیی خوبی در کمک به تمیز کردن سطح کانال ریشه دارند. تأثیر لیزر در شکلدهی و تمیز کردن یکسوم تاجی (کورونال) و یکسوم میانی کانال ریشه، همانند ابزارهای چرخشی قدیمی (روتاری) میباشد، اما کارآیی آن برای شکلدهی یکسوم رأسی (نوک) آن ضعیفتر از دستگاههای قدیمی است.
مزایای لیزر
یکی از مهمترین مزایای استفاده از دندانپزشکی با لیزر، بهرهبرداری از قابلیت لیزر در تأثیرگذاری دقیق بر سلولها و حتی در برخی موارد، برداشتن چند لایه از این سلولها در یک زمان میباشد. لیزرها میتوانند به صورت انتخابی قسمتی از بافت بیمار و آسیبدیده موجود در ساختار دندان را حذف کنند. زیرا مقدار آب موجود در بافت قسمتهای پوسیده دندان بسیار بیشتر از قسمتهای سالم آن است. سایر مزایای لیزر شامل حذف شکستگیهای بسیار ریز موجود در ساختار دندان و کاهش دمای مغز دندان در حین فرایند آمادهسازی سطح آن است. تراشیدن و شکلدهی بافتهای استخوانی هم با استفاده از لیزر خیلی راحتتر انجام میشود و بهبودی آن هم سریعتر خواهد بود.
استفاده از لیزر به دنداندندان پزشکان امکان میدهد که مقدار باکتریها و سایر عوامل بیماریزای موجود در محل جراحی (فیلد جراحی) و در داخل پوسیدگیهای دندان را کاهش بدهند. همچنین در جراحیهایی که با استفاده از لیزر بر روی بافتهای نرم انجام میشود، بند آمدن خون خیلی بهتر صورت میگیرد و نیاز کمتری به بخیه و پانسمان وجود خواهد داشت. بافتهایی که درگیر بیماریهای لثه شدهاند را نیز با استفاده از لیزر میتوان ضدعفونی و سمزدایی کرد. بعضی از داروهای تجویزی و یا داروهایی که از طریق شیار لثه به بیمار داده میشوند، برای بعضی افراد مانند کودکان و زنان باردار منع مصرف دارند، اما بر خلاف این داروها، از لیزر میتوان به شکل کاملاً ایمن و موفق برای عملهای دندانپزشکی در افراد مختلف از جمله کودکان و زنان باردار استفاده کرد. علاوه بر آن وقتی از لیزر استفاده میشود، هیچ گونه خطر بروز واکنشهای آلرژیک، عفونتهای باکتریایی و عوارض جانبی نامطلوب وجود نخواهد داشت.
با استفاده از لیزر، خونریزی بافتها در محل جراحی خیلی بهتر کنترل میشود، فیلد جراحی با وضوح بسیار بالاتری دیده میشود و امکان انجام بسیاری از عملها با مصرف مقدار کمتری داروی بیحسی فراهم خواهد شد. در چنین مواردی میتوان درمانهای دیگری را هم همزمان با عمل مورد نظر انجام داد. علاوه بر آن، شدت ورم و ناراحتی اولیه بعد از عمل به دلیل بلوکه شدن اعصاب و عروق لنفاوی توسط لیزر، بسیار کمتر خواهد بود.
اثر متقابل لیزر با بافت بدن
هر طول موجی از لیزر یک تأثیر منحصر به فرد بر ساختار دندان و بافتهای دهان و دندان دارد، زیرا انرژی هر طول موج خاصی از لیزر فقط توسط بافت خاصی جذب میشود. بعضی از طول موجهای لیزر فقط توسط خون و رنگدانهها جذب میشوند، در حالی که بعضی دیگر فقط توسط آب و بافتهای سخت از قبیل مینا، عاج و استخوان جذب میشوند. به بیان تخصصیتر، لیزرها را بر اساس طول موج آنها میتوان به سه دسته اصلی تقسیم کرد:
- طول موجهای دیود و ان دی یاگ (Nd:YAG) که بر رنگدانههای بافتهای نرم، عوامل بیماریزا از قبیل باکتری پورفیروموناس ژینژیوالیس (Porphyromonas gingivalis) و بافتهای التهابی و عروقی تأثیر میگذارند.
- لیزرهای دی اکسید کربن که به سادگی با مولکولهای آزاد آب موجود در بافتهای نرم اثر متقابل برقرار میکنند و نیز آب داخل سلولی موجود در باکتریهای بیماریزا را از بین میبرد.
- لیزرهای اربیوم (Er، CR:YSGG و Er:YAG) که بعضاً با عنوان ابزارهای “تمام بافتی” شناخته میشوند، زیرا به شکل بسیار مؤثری هم توسط کریستالهای آپاتیت و هم مولکولهای آب موجود در بافتهای سخت و نرم جذب میشود.
2 دیدگاه
جشن تولد
[…] 27 . دندانپزشکی با لیزر: کاربرد انواع لیزر در دندانپزشکی …1 ژانويه 2017 … دندانپزشکی با لیزر، کاربرد لیزر در دندان پزشکی، انواع لیزر دیود و هلیوم نئون در دندانپزشکی، جرم … لیزر کاربردهای بسیار زیادی در زمینه دندانپزشکی دارد. … در چنین مواردی میتوان درمانهای دیگری را هم همزمان با عمل مورد نظر انجام داد. […]
مزرعه سرسبز
[…] 26 . دندانپزشکی با لیزر: کاربرد انواع لیزر در دندانپزشکی …1 ژانويه 2017 … دندانپزشکی با لیزر، کاربرد لیزر در دندان پزشکی، انواع لیزر دیود و هلیوم نئون در دندانپزشکی، جرم … لیزر کاربردهای بسیار زیادی در زمینه دندانپزشکی دارد. … در چنین مواردی میتوان درمانهای دیگری را هم همزمان با عمل مورد نظر انجام داد. […]