بیماریهای لثه و دهان (التهاب و ورم، عفونت) و درمان آنها

جهت مشاهده لیست بهترین دندانپزشکان تهران کلیک کنید

در صورتی که به تازگی پی برده باشید که مبتلا به بیماری پریودنتال (لثه) هستید، باید بدانید که تنها فرد مبتلا به این بیماری نیستید. بسیار از بزرگسالان مبتلا به نوعی از این بیماری می‌باشند. بیماری‌های پریودنتال از التهاب ساده‌ی لثه تا شرایط جدی که منجر به آسیب عمده به بافت نرم و استخوان نگهدارنده‌ی دندان‌ها می‌شود متغیر می‌باشند. در بدترین حالت نیز دندان‌ها می‌افتند.
متوقف شدن، کند شدن یا بدتر شدن بیماری لثه کودکان و بزرگسالان تا حد زیادی بستگی به میزان مراقبت روزانه از دندان‌ها و لثه‌ها از لحظه‌ی شروع بیماری دارد.

دلایل بیماری لثه

دهان ما سرشار از باکتری می‌باشد. این باکتری‌ها در کنار مخاط و سایر ذرات بطور مداوم موجب شکل‌گیری جرم و پلاک‌های چسبنده و بی‌رنگ بر روی دندان‌ها می‌شوند. مسواک زدن و نخ دندان کشیدن به از بین رفتن پلاک‌ها و پیشگیری از بیماری های لثه کمک می‌کند. پلاکی که از بین نرود می‌تواند سخت شده و موجب شکل‌گیری رسوباتی شود که با مسواک زدن تمیز نمی‌شوند. تنها تمیز کردن حرفه‌ای آن توسط یک دندانپزشک یا متخصص بهداشت دهان می‌تواند موجب برطرف شدن این رسوبات شود.
باکتری سبب ایجاد التهاب و  عفونت لثه می‌شود که به آن ژنژیویت یا التهاب لثه گفته می‌شود. ژنژیویت نوع خفیفی از بیماری لثه است که معمولاً با مسواک زدن و نخ دندان کشیدن بصورت روزانه و تمیز کردن منظم آنها توسط دندانپزشک برطرف می‌شود.
در صورت عدم درمان ژنژیویت، می‌تواند به پریودنتیت تبدیل شود (که به معنی التهاب در اطراف دندان‌ها است). در پریودنتیت لثه‌ها از دندان‌ها فاصله گرفته و فضاهایی شکل می‌گیرد که عفونی می‌شوند. اگر این بیماری تحت درمان قرار نگیرد، استخوان‌ها، لثه‌ها و بافت نگهدارنده‌ی دندان‌ها از بین می‌روند. ممکن است دندان‌ها در نهایت شل شده و بیفتند.

عوامل خطر

• سیگار کشیدن: این عادت یکی از مهم‌ترین عوامل خطر مرتبط با ایجاد بیماری لثه است. علاوه بر آن، سیگار کشیدن می‌تواند احتمال درمان موفق را نیز کاهش دهد.
• تغییرات هورمونی در دختران و زنان: این تغییرات می‌توانند لثه‌ها را حساس‌تر کرده و احتمال ابتلا به ژنژیویت را افزایش دهند.
• دیابت: در افراد مبتلا به دیابت نیاز به  درمان عفونت لثه و بیماری لثه بیشتر است.
• سایر بیماری‌ها و درمان آنها: بیماری‌هایی مانند ایدز و درمان آن نیز می‌تواند تاثیر منفی بر سلامت لثه‌ها داشته باشد. درمان سرطان نیز همین تاثیر را دارد.
• دارو درمانی: صدها داروی نسخه‌ای و بدون نسخه وجود دارند که می‌توانند جریان بزاق که تاثیر محافظتی در دهان دارد را کاهش دهند. بدون وجود بزاق کافی، دهان در برابر عفونت‌ها از جمله بیماری‌های لثه و عفونت لثه  آسیب‌پذیر می‌شود.
• استعداد ژنتیکی: برخی افراد بیشتر از دیگران مستعد ابتلا به بیماری‌های شدید لثه هستند.

علائم بیماری لثه

• بوی بد دهان که از بین نمی‌رود.
•  قرمزی یا ورم لثه ها
•  حساسیت یا خونریزی لثه
•  درد در هنگام جویدن غذا
•  شل شدن دندان‌ها
•  حساسیت دندانی
•  تحلیل و عقب‌نشیتی لثه‌ها یا بلندتر شدن دندان‌ها

تشخیص

در هنگام ویزیت، دندانپزشک یا متخصص بهداشت دهان باید:

• درباره‌ی سابقه‌ی پزشکی شما بپرسد تا دلایل زمینه‌ای یا عوامل خطری (مانند سیگار کشیدن) که ممکن است در بیماری لثه نقش داشته باشند را تشخیص دهد.
• لثه‌ها را معاینه کند و هر یک از علائم التهاب را مورد توجه قرار دهد.
• از یک خط‌کش کوچک به نام پروپ برای کنترل و اندازه‌گیری هرگونه پاکت استفاده کند. در یک دهان سالم،‌ عمق این پاکت‌ها معمولاً بین یک تا سه میلی‌متر است. این آزمایش جهت کنترل اندازه‌ی پاکت معمولاً بدون درد است.

همچنین دندانپزشک ممکن است اقدامات زیر را انجام دهد:

• عکسبرداری با اشعه ایکس برای تشخیص تحلیل رفتن استخوان
• ارجاع به یک متخصص بیماری‌های لثه که در تشخیص و درمان بیماری‌های لثه تخصص دارد و ممکن است روش‌های درمانی را ارائه دهد که توسط دندانپزشک تجویز نمی‌شود.

درمان بیماری‌های لثه

هدف اصلی درمان کنترل عفونت است. تعداد و انواع روش‌های درمانی بسته به شدت بیماری لثه متغیر است.

تغییر رفتاری

از آنجایی که پلاک دندان اصلی‌ترین دلیل بیماری‌های لثه است، از بین بردن آن بصورت روزانه ضروری می‌باشد. برای بسیاری از بیماران این امر شامل ایجاد عادات جدید بهداشت دهان و دندان همراه با ترک سیگار کشیدن و سایر تغییرات سبک زندگی می‌باشد. تغییر رفتاری مداوم و سازگار مهم‌ترین بخش در حفظ طولانی مدت سلامت لثه است زیرا از بین بردن روزانه‌ی پلاک نقش مهمی در درمان پایدار و موفقیت‌آمیز دارد.

جرم‌گیری عمیق دندان‌ها (جرم‌گیری و تسطیح ریشه)

دندانپزشک، پریودنتیست یا متخصص بهداشت دهان و دندان پلاک را با روشی به نام جرم‌گیری و تسطیح ریشه از بین می‌برد. جرم‌گیری به معنای تراشیدن جرم از بالا و پایین خط لثه می‌باشد. تسطیح ریشه نیز موجب از بین رفتن لکه‌های زبر روی ریشه‌ی دندان‌ها که در آنجا جرم جمع شده است می‌گردد و به از بین رفتن باکتری‌هایی که موجب بیماری می‌شوند کمک می‌کند. در برخی موارد ممکن است از لیزر برای برداشتن پلاک و جرم استفاده شود. این روش می‌تواند موجب خونریزی، تورم و درد کمتر در مقایسه با سایر روش‌های جرم‌گیری عمیق دندان‌ها شود.

درمان سطح اکلوزال دندان

این مرحله از درمان مشکلاتی چون لق بودن دندان‌ها و عادت دندان قروچه را برطرف می‌کند و ممکن است شامل تراشیدن برخی سطوح دندانی یا حتی درمان ارتودنسی باشد.

درمان‌های جراحی

جراحی فلپ، در صورتی که التهاب و پاکت‌های عمیق بعد از جرم‌گیری و مصرف دارو همچنان باقی بمانند ممکن است نیاز به جراحی باشد. دندانپزشک یا پریودنتیست ممکن است جراحی فلپ را برای از بین بردن جرم در پاکت‌های عمیق یا برای کاهش پاکت‌های پریودنتال انجام دهد تا تمیز کردن آن برای بیمار و دندانپزشک آسان شود. این جراحی متداول شامل برگرداندن لثه به طرف عقب و برداشتن جرم می‌باشد. سپس لثه‌ها در جای خود بخیه زده می‌شوند تا بافت آن مجدداً به اطراف دندان بچسبد. پس از جراحی لثه‌ها بهبود پیدا کرده و محکم‌تر به دندان‌ها متصل می‌شوند. این امر گاهی اوقات موجب بلندتر شدن دندان‌ها نیز می‌گردد.
گرافت‌های استخوان و بافت. علاوه بر جراحی فلپ ممکن است دندانپزشک روش‌هایی را برای کمک به بازیابی استخوان یا لثه‌هایی که در اثر پریودنتیت از بین رفته‌اند، پیشنهاد کند. گرافت استخوان که در آن استخوان طبیعی یا مصنوعی در ناحیه‌ی مورد نظر پیوند زده می‌شود، می‌تواند موجب افزایش رشد استخوان شود. روشی که در گرافت استخوان قابل استفاده است، تحت عنوان بازسازی هدایت‌شده‌ی بافت شناخته می‌شود. در این روش قطعه‌ای کوچک از یک ماده‌ی مش مانند در بین استخوان و بافت لثه قرار داده می‌شود. این امر موجب جلوگیری از رشد بافت لثه به طرف ناحیه‌ای که در آنجا استخوان باید وجود داشته باشد، می‌گردد و در نتیجه امکان رشد مجدد استخوان و بافت همبند فراهم می‌شود. ممکن است از عوامل رشد –پروتئین‌هایی که به رشد طبیعی استخوان کمک می‌کنند، نیز استفاده شود.