مراقبت بعد از جراحی و کشیدن دندان برای جلوگیری از خونریزی و ورم

مراقبت بعد از جراحی و کشیدن دندان برای جلوگیری از خونریزی و ورم

 

علل مختلفی باعث می ‌شوند دندان پزشک کشیدن دندان را توضیه کند. برخی از بیماران دچار پوسیدگی دندان هستند؛ برخی دیگر برای انجام ارتودنسی باید دندان‌ هایی که مانع ارتودنسی هستند را بکشند، و برخی دیگر باید دندان عقلشان را جراحی کنند. با این که کشیدن دندان یک فرآیند کاملا جدی است اما مراقبت ‌های پس از کشیدن دندان نیز به اندازه فرآیند کشیدن اهمیت دارند. بیمار باید بداند که با مراقبت مناسب احتمال ایجاد عفونت و درد کاهش می ‌یابد.

 

فرآیند کشیدن دندان چگونه انجام می‌شود؟

کشیدن دندان، بسته به اینکه آیا دندان قابل مشاهده یا نهفته است، به صورت ساده یا از طریق جراحی انجام خواهد شد.

 

کشیدن دندان به شکل ساده

دندان پزشک یک داروی بی حسی موضعی به محل تزریق می‌کند تا اطراف دندان بی حس شود. بنابراین در هنگام انجام کار، بیمار تنها فشار را احساس کرده و دردی احساس نخواهد کرد. سپس دندان پزشک از ابزاری به نام الویتور برای شل کردن دندان استفاده می‌ کند.

 

کشیدن دندان با جراحی

احتمالا دندان پزشک هم داروی بی حسی موضعی و هم بی حسی داخل وریدی برای بیمار تزریق خواهد کرد. بی حسی داخل وریدی به بیمار آرامش خواهد داد. همچنین ممکن است بسته به شرایط بیمار از بی حسی عمومی نیز برای او استفاده شود. اگر از بی حسی عمومی استفاده شود، بیمار در هنگام انجام کار بی هوش خواهد بود. دندان پزشک عمومی یا جراح دهان شکاف کوچکی روی لثه ایجاد خواهد کرد. دندان پزشک باید استخوان اطراف دندان را برداشته یا قبل از کشیدن دندان آن را خرد کند.

 

عوارض احتمالی پس از کشیدن دندان

برخی از عوارض کشیدن دندان عقل در طی دوره بهبودی عبارتند از:

 

خون‌ ریزی

خون‌ ریزی پس از کشیدن دندان امری کاملا طبیعی است. رنگ صورتی بزاق دهان و مقداری ترشح در طول 36 ساعت اول نسبتا رایج است.

 

تکه‌ استخوان مرده (اجزای مرده دندان)

برخی از بیماران تکه‌ های دندانی کوچک و تیزی دارند که با جراحی کاملا برداشته نمی‌ شوند. در دوران بهبودی، این استخوان‌ های مرده در اثر فرآیند طبیعی بهبودی به آرامی از لثه بیرون می‌ آیند. این فرآیند کمی دردناک خواهد بود تا زمانی که تکه‌ های استخوان مرده برداشته شوند.

 

حفره دندانی خشك‌

روز های پس از کشیدن دندان، درد به تدریج کاهش می‌ یابد. به ندرت دیده شده است که درد افزایش یافته و به دردی تیر کشنده که به سمت گوش‌ ها می‌ رود تبدیل شود. معمولا درد تیر کشنده که به گوش‌ ها نیز می‌رود در اثر حفره دندانی خشک به وجود می‌ آید. حفره دندانی خشک (حفره‌اى كه‌ پس‌ از كشيدن‌ دندان‌ باقى‌ مانده‌ و دلمه‌ نبسته‌ و لذا دير خوب‌ مى‌شود) زمانی ایجاد  می‌شود که لخته خون تحریک شده و قبل از بهبودی کامل، کنده شود. سپس غذا و باقی مانده مواد غذایی به داخل حفره رفته و باعث تحریک حفره می‌شوند. مصرف کنندگان محصولات حاوی تنباکو و خانم‌ هایی که داروهای خوراکی جلوگیری از بارداری مصرف می‌ کنند بیشتر در معرض ایجاد حفره دندانی خشک هستند.

 

گیجی

از آنجا که بیمار قبل از جراحی چیزی نمی‌ خورد، قند خون از حد طبیعی پایین‌تر می‌ آید. تا زمانی که بدن بتواند این کاهش قند را جبران کرده و مقداری از قند ذخیره شده را استفاده کند، خواهد توانست پس از به هوش آمدن بلند شده و بایستد.

 

بی حسی

بسیاری از بیماران می‌ گویند که چندین ساعت پس از کشیدن دندان همچنان احساس بی حسی دارند. احساس بی حسی شدید در اطراف دهان کاملا طبیعی بوده و معمولا 10 تا 12 ساعت پس از جراحی این بی حسی رفع می‌ شود.

 

تورم

تقریبا ده روز پس از جراحی تورم کاملا از بین خواهد رفت.

 

تورم در چه قسمت‌هایی ایجاد می‌شود؟

به طور کلی، تورم در بافت‌های نرم کنار محل جراحی ایجاد می‌شود. با این حال، اگر تورم زیاد باشد، بافت‌های دورتر را نیز در بر خواهد گرفت.

• در مواردی که زخم نسبتا کوچکی ایجاد می‌شود (مانند کشیدن معمولی و ساده که در آن دندان با استفاده از وسایل و روش‌های قراردادی و بدون مشکل کشیده شده و یک زخم جزئی در بافت ایجاد می‌گردد)، تنها قسمتی از داخل گونه که دقیقا کنار دندان کشیده شده قرار دارد، کمی بزرگ و متورم می‌گردد.
• در فرآیندهای پیچیده‌تر (همچون کشیدن دندان از طریق جراحی یا کشیدن چند دندان)، میزان تورم ایجاد شده بیشتر است. این تورم ممکن است به دو طرف صورت، گردن، و اگر دندان کشیده در فک بالا باشد حتی تا زیر چشم‌ها و پلک پایین نیز گسترش یابد.
• تورم پس از کشیدن دندان با جراحی تنها در همان سمت از بدن که جراحی انجام شده ایجاد می‌شود (به عنوان مثال، کشیدن آخرین دندان از سمت راست دهان باعث تورم بافت سمت چپ دهان نمی‌شود.)

 

تریسموس (مشکل باز و بسته کردن دهان)

اگر فکتان دردناک شده و جویدن یا بلع برایتان دشوار شد، نگران نباشید. گاهی مفاصل فک و عضلات مسئول جویدن حدود 3 تا 5 روز پس از جراحی دردناک خواهند بود. این درد باعث می‌شود باز و بسته کردن دهان نیز مشکل شود. درد نهایتا به خودی خود برطرف خواهد شد.

 

مراقبت‌های بعد از جراحی و کشیدن دندان

 

توجه به نکات زیر در کاهش درد، تورم و خونریزی بعد از کشیدن و جراحی دندان موثر است.

 

حداقل 30 دقیقه گاز را روی محل جراحی بگذارید

سعی نکنید گاز را تعویض کنید زیرا این کار روند ایجاد لخته را به هم می‌زند. هنگامی که اولین گاز را از دهان خارج کردید، محل را تمیز کرده و اجازه دهید همین طور بماند. سعی نکنید مرتب خون موجود در دهان را بیرون بریزید زیرا تغییر فشار دهان مانع ایجاد لخته می‌شود. به جای این کار، از یک گاز تمیز برای جذب خون استفاده کنید.

 

استفاده از چای کیسه‌ ای

اگر پس از گذشت حدود 12 ساعت همچنان زخم‌ها با سرعت یکنواخت خونریزی می‌کنند، دیگر گاز را گاز نزده و یک چای کیسه‌ ای را گاز بزنید. تانن‌ موجود در چای باعث ایجاد لخته شده و در برخی از افراد کافئین باعث افزایش جریان خون می‌ شود. افزایش جریان خون باعث ایجاد پلاکت‌های لخته کننده‌ی خون در محل بخیه شده و سرعت بهبودی را افزایش می‌ دهد.

 

شستشوی دهان با اب نمک

یک قاشق چای‌خوری نمک دریا را با 240 گرم آب گرم مخلوط کنید. این مایع را در دهان نگه داشته، اجازه دهید دهان با آن شسته شده و سپس آن را در سینک یا توالت بریزید. این محلول را غرغره نکرده و آن را تف نکنید زیرا این کارها باعث کنده شدن لخته خون از روی زخم می‌شود. آب نمک روند بهبود را تسریع کرده و ناراحتی را کاهش می‌دهد. اولین روز پس از جراحی خیلی به آرامی دهان را بشویید. 24 ساعت اول پس از جراحی تنها با آب نمک دهان را بشویید. تا زمانی که پزشک اجازه استفاده مجدد از خمیر دندان را نداده (معمولا روز دوم پس از جراحی)، از خمیر دندان استفاده نکنید.

 

از یک کیسه یخ برای کاهش درد و تورم استفاده کنید

در 24 ساعت اول می‌توان برای جلوگیری از تورم، مقداری یخ روی گونه قرار داد. پس از گذشت 24 تا 72 ساعت یخ به کاهش درد کمک می‌کند اما مانع تورم نمی‌ شود. اگه کیسه یخ ندارید، از یک کیسه سبزیجات منجمد استفاده کنید. پس از گذشت مدت زمان کافی و طبق دستور پزشک، یک کیسه گرم روی گونه‌ ها قرار دهید. واکنش طبیعی بدن باعث می‌شود در صورت استفاده مجدد از کیسه گرم، تورم بیشتر خواهد شد.

 

سر خود را بالا بگیرید

چه روی کاناپه خوابیده باشید و چه روی تخت خواب، 2 یا چند بالش زیر سر قرار دهید تا دهانتان بالا قرار گیرد. بالا گرفتن سر و دهان باعث کاهش تورم می‌ شود.

 

وسایل مورد نیازتان را نزدیک خود قرار دهید

آب، گاز، داروهای مسکن و آنتی بیوتیک‌ ها را نزدیک خود قرار دهید تا مجبور نباشید برای دسترسی به وسایل مورد نیاز از جایتان بلند شوید.

 

از نی برای نوشیدن مایعات استفاده نکنید

هنگام استفاده از نی در دهان خلا ایجاد شده و این خلا لخته‌های خون را کنده و سرعت بهبود را کاهش می‌ دهد.

 

از سیگار کشیدن بپرهیزید

سیگار کشیدن مانع بهبودی می‌شود. پس از جراحی باید حداقل به مدت 72 ساعت (اگر این مدت بیشتر باشد بهتر است) محصولات حاوی تنباکو مصرف نکنید.

 

درد را کنترل کنید

برای پیشگیری از درد، تورم و التهاب می‌توانید داروهای مسکن تجویزی یا بدون نسخه مانند ایبوپروفن مصرف کنید. مصرف آسپرین را قطع کنید زیرا باعث باعث خون‌ریزی و کاهش روند بهبود می‌شود. به محض ترک مطب پزشک داروی مسکن را مصرف کنید. مسکن را با مقداری غذا بخورید تا مانع احساس تهوع و استفراغ شود. ممکن است دهان هنوز در اثر داروی بی حسی استفاده شده بی حس باشد و تصور کنید به مسکن نیاز ندارید. اما زمانی که اثر داروی بی حسی تمام شود، احساس ناراحتی خواهید داشت. حداقل 24 ساعت از رانندگی یا کار با ماشین آلات سنگین خودداری کنید. داروی بی حسی تزریق شده و مصرف مسکن باعث می‌شود انجام این فعالیت‌ها برای شما خطرناک باشد. اگر تهوع و استفراغ شدید داشتید با پزشک تماس بگیرید. پزشک می‌تواند مسکن دیگری که شما را بیمار نکرده و عوارض جانبی نداشته باشد برایتان تجویز کند.

 

در دوران بهبودی غذاهای سالم بخورید

برای جلوگیری از خون‌ریزی و درد بعد از جراحی و کشیدن دندان رعایت رژیم غذایی زیر ضروری است.

 

غذاهای نرم بخورید

سوپ‌ های خامه‌ ای منابع غنی از مواد مغذی و کالری مورد نیاز بدن پس از جراحی هستند به شرطی که خیلی داغ نباشند. پس از کمی بهبودی، می‌توانید پوره سیب زمینی، پنیر نرم، لوبیای پخته، پودینگ برنج، پوره میوه‌ها، و اسموتی بخورید. از مصرف اسموتی‌ها و پوره‌ های دارای توت فرنگ یا دیگر میوه‌ های دانه دار پرهیز کنید زیرا ممکن است این دانه‌ ها روی زخم‌ های محل جراحی بچسبند.

 

از مصرف غذا های خیلی داغ یا خیلی سرد خودداری کنید

تا زمانی که دندان‌ ها و لثه‌ها حساس هستند، آنها را نیمه گرم نگه دارید. سردی ملایم اثر بی حس کنندگی دارد، بنابراین استفاده محتاطانه از تکه‌ های یخ یا بستنی تورم را کاهش می‌ دهد. علاوه بر این، به یاد داشته باشید که غذا های شور، و همین طور غذاها و نوشیدنی‌هایی که حالت اسیدی زیادی دارند باعث سوزش زخم‌ها می‌ شوند.

 

پروتئین کافی مصرف کنید

معمولا مصرف پروتئین کافی در دوران بهبودی کار دشواری است. سعی کنید اسموتی‌های خود را از شیر غنی شده با پروتئین، کره بادام زمینی، روغن سبزیجات یا آووکادو تهیه کنید تا کالری بیشتری داشته باشند. تخم مرغ پاستوریزه یا سفیده تخم مرغ نیز منابع غنی از پروتئین هستند و کره، روغن سبزیجات یا آووکادو را نیز می‌ توان به اسموتی افزود تا کالری ان افزایش یابد. همچنین بیمار باید غذای نوزاد مصرف کند تا در دوره بهبودی مواد غذایی مناسب به بدن او برسد.

 

سوالات رایج

اگر دندان شروع به خون‌ ریزی کرد چه کنم؟

پس از کشیدن دندان یک گاز استریل روی دندان قرار داده می‌ شود. باید تا زمانی که دندان‌پزشک می‌ گوید این گاز را با دندان‌ ها گاز بزنید. همچنین دندان‌پزشک یه گاز اضافی به شما می‌دهد تا در صورت خون‌ ریزی‌ های بعدی از آن استفاده کنید. اگر حفره‌ ی دندان پس از ترک مطب شروع به خون‌ ریزی کرد، مقداری گاز را به صورت گرد پیچیده و آن را در محل دندان قرار دهید. سپس به مدت 30 دقیقه آن را گاز بزنید.

 

آیا همیشه پس از کشیدن دندان تورم ایجاد می‌ شود؟

خیر، اما هر دندانی که کشیده ‌شود، احتمال ایجاد تورم نیز وجود خواهد داشت. تورم بخشی از واکنش طبیعی بدن نسبت به زخم است.

 

آیا باید مجددا به دندان پزشک مراجعه کنم؟

اگر جراحی دندان مشکل بوده باشد، دندان ‌پزشک برای مراجعه بعدی به شما وقت خواهد داد. این مراجعه برای کشیدن بخیه‌ ها، یا معاینه و ارزیابی روند بهبودی است.