شکاف لب (لب شکری) و شکاف کام ناشی از بسته شدن ناقص لب بالایی و سقف دهان در دورهی رشد جنین در رحم مادر است. این ناقص بسته شدن باعث ایجاد یک فاصله یا نقص در مناطقی از جمله پوست بین لب و بینی، عضله و پوشش سقف دهان میشود. شکاف کام و لب میتواند باعث بروز مشکلاتی شود؛ اما نگران نباشید، این مشکلات از طریق عمل جراحی و درمانهای ارتودنسی قابلدرمان هستند.
عوارض مرتبط با لب شکری و شکاف کام
- تغذیه: اکثر کودکان مبتلا به عوارض لب شکری ، مشکلی در غذا خوردن ندارند. اما کودکانی که به شکاف کام (یا هر دو شکاف لب و شکاف کام) مبتلا هستند، اغلب در غذا خوردن دچار مشکل میشوند.
- شنوایی: کودکانی که شکاف کام دارند، آسیبپذیری بیشتری نسبت به عفونت گوش و بروز مشکلات شنوایی دارند و این به دلیل تجمع مایع در گوش میانی است. این مایع میتواند عبور صدا را مسدود کند و از این رو باعث ایجاد مشکل در شنوایی کودک شود.
- سخن گفتن: کودکان مبتلا به شکاف لب معمولاً گفتاری طبیعی یا نزدیک به طبیعی دارند. اما کودکان مبتلا به شکاف کام ممکن است سخن گفتن را کمی دیرتر از دیگر کودکان شروع کنند و آهستهتر صحبت کنند. قبل از اینکه شکاف کام درمان شود، معمولاً ساختار دهان کودک به گونهای است که باعث بروز مشکلاتی در به وجود آوردن صداها و کلمات میشود.
- رشد و همترازی دندانها: کودکان مبتلا به شکاف لب و کام، ممکن است مشکلاتی در بهداشت دهان و دندان و همترازی دندانها داشته باشند. تعداد، اندازه، شکل و موقعیت دندانها، هم در کودکان و هم در بزرگسالان (دندان دائمی)، میتواند تحت تأثیر شکاف لب و کام قرار گیرد.
چرا ارتودنسی؟
عمل جراحی درمان لب شکری و شکاف کام همواره منجر به بروز یکسری از اختلالات رشدی ثانویه میشود. ممکن است این عمل جراحی منجر به رشد ضعیف اسکلتی و دندانی در سطحهای عرضی و عمودی (دندانهای جلو و آسیاب)، به خصوص در فک بالایی، شود. بنابراین برای حل این مشکلات، یک درمان ارتودنسی لازم است.
در واقع در طول 60 سال گذشته بیشترین پیشرفتها در نتایج درمانهای ارتودنسی، به جای نوآوریهای قابل توجه در ابزارهای ارتودنسی، مربوط به پیشرفتهایی در تکنیکهای جراحی بوده است.
برخورد با عواقب ناشی از عمل جراحی شکاف لب و کام
1- ممکن است عمل جراحی ترمیم لب شکری، باعث تنگ شدن قوس جلویی دهان شود. ممکن است بعد از عمل جراحی شکاف کام، دندانهای جلویی به سمت داخل متمایل شوند و کراس بایت (crossbite) رخ دهد؛ زیرا بافت همبند کام دهان (جایی که شکاف به هم وصل شده است) مانع رشد و عریض شدن قوس فک بالایی میشود.
2- ممکن است بافت همبند کام دهان، مانع از حرکت طبیعی فک به سمت پایین و جلو شود؛ به خصوص اینکه این بافت همبند در ناحیهی برآمدگی تشکیل شده است. در موارد شدید و به ویژه در شکافهای کامل یک طرفه، این ممانعت منجر به عقب رفتن فک و کلاس 3 دندانی میشود (وضعیتی که در آن دندانهای آسیای پایین بسیار جلوتر از دندانهای آسیاب بالا هستند. این وضعیت باعث پیش آمدگی دندانهای پیشین و فک پایین میشود و حالت کراس بایت با دندانهای بالا ایجاد میگردد).
3- معمولاً یک افزایش در ارتفاع تحتانی صورت مشاهده میشود که شاید ناشی از انطباق ثانویهی موقعیت فک پایین و همچنین ناشی از تنفس دهانی (در مواقعی که از جریان هوای بینی کاسته میشود) باشد.
یک روند پیشنهادی برای درمان لب شکری و شکاف کام
- انجام ارتودنسی قبل از عمل جراحی به صورت اختیاری؛ در دوران نوزادی
- عمل جراحی ترمیم شکاف لب و کام
- فاز اول ارتودنسی؛ در ارتودنسی دندانی مختلط: توسعه افتراق و همترازی
- عمل جراحی پیوند استخوان در ناحیه دندانهای پیشین جنبی
- فاز دوم ارتودنسی؛ در دندانهای دائمی: معالجهی مکانیکی کامل برای همتراز کردن دندانها
- عمل جراحی ارتوگناتیک (فاز سوم ارتودنسی): تکمیل رشد و یکپارچگی دندانها
- پروتز و ترمیم زیبایی فرد؛ مخصوص افراد بزرگسال
درمانهای دندانپزشکی برای لب شکری
ارتودنسی دندانی مختلط
- سوابق ارتودنسی دندان (شامل تست اشعه ایکس، عکسها و قالبها) در سن 4 تا 5 سالگی در آمادهسازی برای بررسی دندان و اندازهی شکاف. بین سنین 4 تا 6 سال، معمولاً استخوان جلویی فک زیرین ventroflexed میشود و یک یا هر دو بخش کام جانبی دهان را روی هم قرار میدهد که ممکن است در حالت کراس بایت باشد (در این حالت یکی از دندانهای بالا یا تمام آنها در جهتی نامناسب روی دندانهای پایین قرار میگیرد).
- یک بسط کامی مارپیچ همراه با فنرهای انگشتی لحیمشده به دندان آسیاب دوم چسبانده میشود.
- استخوان جلویی فک زیرین باید قبل از اصلاح کراس بایت خلفی، صاف شود.
- از آنجا که استخوان جلویی فک زیرین و بخشهای جنبی کام دهان به سمت بیرون حرکت کردهاند، فضای شکاف قدامی قابل رؤیت میشود.
- یک نگهدارندهی کامی همراه با یک بسط قدامی پلاستیکی، فضای شکاف قدامی را میپوشاند تا زمانی که پیوند استخوان آلوئول انجام شود و تمام مجراها از طریق عمل جراحی بسته شوند.
- در کودکان مبتلا به شکاف لب و کام یک طرفه، معمولاً یک سیم مارپیچی تغییرات مورد نظر را بدست میدهد.
- در شکاف لب و کام دو طرفه، گاهی اوقات بسطهای متقارن دو طرفه لازم میشود؛ یک پیچ بسط قدیمی نیز مؤثر است.
- لیزری که در ارتودنسی کاربرد دارد، نوع مخصوص بافتهای رنگدانهای یا رنگی است. ارتودنسی با لیزر ، لیزر دیود بافت نرم است که برای جراحی لثه کاربرد دارد. این لیزر به طور همزمان بافت اضافی را با دقتی باورنکردنی میبرد، خونریزی را متوقف میکند و محل جراحی را ضدعفونی میکند. از آنجایی که تمرکز لیزر بالا است، به بافتهای مجاور آسیب نمیزند، در نتیجه التهاب ایجاد نمیشود و زخم به سرعت التیام مییابد. به علاوه ارتودنسی با لیزر تقریباً بدون درد است. لیزر درمان ارتودنسی را سریع میکند و نتایج زیباتری را به دست میدهد.
پیوند استخوان آلوئول
- در مواردی که دندانهای پیشین جنبی در ناحیهی شکاف از دست رفته باشد، معمولاً قبل از درآمدن دندان کانین (دندان نیش)، یک عمل پیوند استخوان لازم است.
- با پیوند استخوان آلوئول، قبل از زمان رویش دندان کانین، نقص استخوانی برطرف میشود.
- استخوان ران تمامی مشخصههای استخوان آلوئول را دارد و میتواند به آن پیوند زده شود؛ در این صورت این پیوند به دندان کانین اجازه میدهد دربیاید و همچنین امکان حرکات ارتودنسی را از طریق محل شکاف قبلی فراهم میکند.
عمل جراحی ارتوگناتیک (Orthognathic)
- اصلاح استخوان فکی که به صورت شدید عقب رفته باشد، در حوزهی درمان ارتودنسی نیست.
- میزان بروز عقب رفتن فک، که به مرحله نهایی جراحی ارتودنسی نیاز دارد، حدود 25 درصد است.
- تأکید عمل جراحی به جای عقب کشیدن فک، روی جلو بردن فک بالایی است.
دیسترکشن استخوان
دیسترکشن استخوان، فرایندی است که در آن استخوان جدیدی به وسیلهی کشش عمدی بافت استخوانی از قبل موجود، رشد میکند. دیسترکشن استخوان همچنین میتواند برای بیماران مبتلا به شکاف لب و کام مورد استفاده قرار گیرد.
یک روش معروف، بسط استخوان فک بالایی در بزرگسالان به کمک عمل جراحی است که از طریق بخیه زدن به وسط کام، کام سخت را به طور متقاطع منحرف میکند.
دستورالعملهایی برای بهداشت دهان و دندان
- والدین باید یاد بگیرند که چگونه لب ترمیمشده را بالا بیاورند و انگشت اشاره را با دقت در امتداد لثه بکشند.
- برای دندانهای ناحیهی شکاف کام سخت، یک مسواک با پرزهای فاصلهدار بسیار کارآمد و استفاده از آن راحت است.
- والدین باید، زمانی را برای یادگیری روش مسواک کردن اختصاص دهند.
- والدین در طول دوره درمانی فرزندشان؛ به حمایت، تشویق و تحسین دیگران نیاز دارند.
3 دیدگاه
پوریا
سلام ببخشید من فک بالا و پایینم میزان نیست و برای شکاف کام و عمل زیبایی به من گفتند باید اورتو دنسی کنم اگر دندان های خرابمو بکشم به اورتو دنسی احتیاج نیست خواهش میکنم جوابو برام ایمیل کنید ممنون
اصلاح طرح لبخند؛ مراحل و چگونگی انجام، فواید و خطرات، هزینه – دنتبوک
[…] شکاف بین دندانها […]
علت و درمان مشکل دندانهای اضافه – دنتبوک
[…] دندان اضافی همچنین به دلیل بدشکلیهای دهان مانند شکاف کام و لب شکری نیز به وجود میآیند. برخی از بیماریهای […]